Jedna od najpoznatijih fotografija opkoljenog Sarajeva i jedan od simbola izložbe Lavirint devedesetih je i fotografija sarajevskih mladenaca, Sanele i Emira Klarića. Izložba je pred brojnom publikom otvorena prošlog četvrtka u Historijskom muzeju Bosne i Hercegovine u Sarajevu, a dan nakon otvaranja izložbu su posetili i Sanela i Emir.
Sanela i Emir Klarić venčali su se 1995. godine u Sarajevu pod opsadom. Fotografija fotografa Danila Krstanovića na kojoj nasmejani mladenci šetaju Kulovićevom ulicom, a u pozadini se vide platna razapeta između zgrada, koja su štitila od napada snajpera sa okolnih brda.
“Mi smo jednostavno željeli da se vjenčamo, nama nije bilo važno kako. Za 21 dan smo sve organizovali. Emir je meni napravio cipele, ja njemu sašila košulju i prsluk. To je bio događaj kojem su svi željeli nešto dati, svi su željeli da doprinesu, nešto da urade“, kažu Sanela i Emir. “Kad smo se vjenčali, pitali su nas Gdje ćete na medeni mesec? Mi smo imali Azura, komšiju u ulici koja se zvala Obala, pa smo govorili Idemo kod Azura na obalu”, govore kroz smeh.
Fotografija sarajevskih mladenaca postala je simbol borbe i otpora Sarajlija, kao i nade i vere u bolju budućnost. Danas se smatra jednom od najvažnijih fotografija u istoriji ratne fotografije. Sanela i Emir su i dalje u braku i imaju dve kćerke.
Izložba Lavirint devedesetih predstavlja plod trogodišnjeg istraživanja, rada i saradnje pojedinaca, stručnjaka, aktivista i partnerskih organizacija iz zemalja bivše Jugoslavije okupljenih oko inicijative Muzej devedesetih. Sarajevska izložba predstavlja dopunjenu i proširenu verziju pilot izložbe istog naslova koja je tokom ljeta 2023. godine bila postavljena u Beogradu. Cilj ove izložbe je novo i drugačije sagledavanje decenije koja je promenila tokove života miliona ljudi na ovim prostorima (ali i globalno) i čije posledice osećamo i danas, možda više nego ikad.
Postavka pred posetioce postavlja pitanje da li smo, kao pojedinci, ali pre svega kao društva, uopšte izašli iz labirinta u koji smo upali početkom 1990ih. Ulazak u lavirint i slobodno lutanje njime posetiocima daje mogućnost da tu traumatičnu deceniju sagledaju iz više uglova, ali pre svega iz ugla ljudi kojima je život razrušen u jednom danu, onih koji su bili protiv rata, koji su morali napustiti svoj dom i koji su bili okruženi obmanama sa svih strana. Nijedna izložba ne može u potpunosti prikazati jednu deceniju. To se posebno odnosi na devedesete godine koje su u našoj regiji ostavile neizbrisiv, dugotrajan trag. Zato je princip ove izložbe fragment ili krhotina. Posetioci su pozvani da Labirint devedesetih u svojim mislima upotpune onim što nedostaje, što bi trebalo biti prikazano i što se tek treba razumeti. Samo zajednički možemo, gledajući u nedavnu prošlost, spoznati vlastitu sadašnjost i zamisliti drugačiju budućnost.
Izložba će biti otvorena za posetioce od petka 24. maja do nedelje 15. septembra 2024. u Historijskom muzeju Bosne i Hercegovine.
Izložbu su podržali National Endowment for Democracy i regionalni projekat Podrška EU izgradnji poverenja na Zapadnom Balkanu, koji finansira Evropska unija (EU) i sprovodi Program Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP). Sadržaj ove izložbe je isključiva odgovornost autora i ne odražava nužno stavove Evropske unije niti UNDP-a.
